Q1 | ESP Reviewer

Kakayahan ng Kilos-Loob

• pumili, magpasiya at isakatuparan ang pinili

• naaakit sa mabuti at lumalayo sa masama

Mga Katangian ng Kabataang may Mapanagutang Kalayaan

• Malayang kumilos nang higit sa pansariling interes

• Malayang kumilos at pinananagutan ang anumang kahihinatnan ng kilos

• Malayang nakakapagpasiya pero ginagawa ito ng matalino

• Malaya sa pagbuo ng pagkakakilanlan at marunong pumuna sa sariling kaisipan, damdamin at kilos.

Kalayaan Para Sa (freedom for)

Ang tunay na kalayaan ay makita ang kapuwa at mailagay syang una bago ang sarili.

Kalayaan Mula Sa (freedom from)

Masasabihing malaya ang tao kapag walang nakahadlang sa kanya upang kumilos o gumawa ng mga bagay bagay.

Dalawang Pakahulugan sa Pananagutan na Nakakaapekto sa Ideya ng Kalayaan:

1. Ang malayang kilos ay kilos na mananagot ako.

2. Kakayahang tumugon sa tawag ng sitwasyon.

TRUE OR FALSE: Ang kalayaan ng tao ay palaging may kakambal na pananagutan.

TRUE

Katangian ng Pagkatao

1. May kamalayan sa sarili

2. May kakayahang kumuha ng buod o esensya ng umiiral (essence of existence)

3. Umiiral na nagmamahal (ens amans)

Ang Tao Bilang Personalidad

May matibay na pagpapahalaga at paniniwala, totoo sa kanyang sarili, at tapat sa kanyang misyon- may integrasyon ang isip, pagkagusto, pananalita at pakilos.

Ang Tao Bilang Persona

May halaga ang tao sa kanyang sarili mismo- hindi mababawasan o maiiba ang kanyang pagkatao dahil sya ay buo bilang tao.

Ang Tao Bilang Indibidwal

Tumutukoy sa pagiging hiwalay nya sa ibang tao- nasa kanyang kamay ang pagbuo ng kanyang pagka-sino- ang kanyang pagka-indibidwal ay isang proyektong kanyang bubuuin habang buhay.

Ang Pangalawang Prinsipyo ng Batas Moral

• Hindi dapat sinisira ang isang mabuti upang gumawa ng mabuti.

• Hindi dapat tratuhin ang tao bilang paraan para sa isang layunin.

• Hindi dapat kinikilingan ang iilan, maliban kung ito ay kinakailangan para sa kabutihan ng lahat.

• Hindi dapat nagsasarili kumilos para sa kabutihan ng tao.

• Hindi dapat kumilos na nababatay lamang sa bugso ng damdamin, takot, galit o pagnanasa.

Mga Prinsipyong Gumagabay sa Paghubog ng Konsensya:

1. Lahat ng tao ay may pananagutang hubugin ang kanyang konsesya

2. Bawat tao ay may pananagutang sumunod nang tapat sa husga ng kanyang konsensya

3. Hindi mismo ang konsensya ang tumutukoy ng tama o masama kundi ang Diyos

4. Ang mabuting layunin ay hindi kailanman maituturing na mabuti kung ginawa gamit ang masamang paraan

4 Yugto ng Konsensya

1. Alamin at naisin ang mabuti.

2. Ang pagkilatis sa partikular na kabutihan sa isang sitwasyon.

3. Paghatol para sa mabuting pasya at kilos.

4. Pagsusuri ng sarili/pagninilay.

Isip

Ang kakayahan ng tao na umalam, magsuri, tumuklas, at magbigay-kahulugan sa mga kaalaman.

Kilos-loob

Ang kapangyarihang magpasiyang pumili batay sa mga nakalap na impormasyon ng isip.

Kakayahan sa Isip

• May kakayahang magnilay o magmuni-muni, nakauunawa, at nakabubuo ng kahulugan at kabuluhan sa mga bagay-bagay.

• Nakakaunawa

• Nakabubuo ng kahulugan at kabuluhan sa mga bagay bagay.

Gamit at tunguhin ng Isip

• Humanap ng impormasyon, umisip at magnilay sa mga layunin at kahulugan ng impormasyon, sumuri at alamin ang dahilan ng pangyayari.

• Umisip at magnilay sa mga layunin at kahulugan ng impormasyon.

• Sumuri at alamin ang dahilan ng pangyayari (alamin ang mabuti sa masama, tama at mali at ang katotohanan).

Gamit at Tunguhin ng Kilos-Loob

• Umasam, maghanap, mawili, humilig sa anumang nauunawaan ng isip.

• Maging mapanagutan sa pagpili ng aksiyong makabubuti sa lahat.

Tao

Nilikha ng Dyos na nagtataglay ng mga katangian tulad ng isip, kilos-loob, kaalaman, konsensya, kalayaan, dignidad, at kamalayan sa sarili.

Pagpapakatao

Taong ginagamit ang mga taglay na katangian sa paggawa ng kabutihan sa kapwa.

Ang Tao Bilang Indibidwal

Tumutukoy sa pagiging hiwalay ng tao sa ibang tao, nasa kanyang kamay ang pagbuo ng kanyang pagka-sino, ang kanyang pagka-indibidwal ay isang proyektong kanyang bubuuin habang buhay.

Ang Tao Bilang Persona

May halaga ang tao sa kanyang sarili mismo, hindi mababawasan o maiiba ang kanyang pagkatao dahil siya ay buo bilang tao.

Ang Tao Bilang Personalidad

May mga matibay na pagpapahalaga at paniniwala, totoo sa kanyang sarili, at tapat sa kanyang misyon, may integrasyon ang isip, pagkagusto, pananalita, at pakilos.

Cris Kesz Valdez

• Nagsabuhay ng kanyang misyon sa pamamagitan ng pagkalinga sa mga batang lansangan.

• Championing Community Children

Roger Salvador

Siyentipikong magsasaka, Most Outstanding Isabelino- Most Outstanding Farmer, Farmer-Leader Extensionist ng Jones, Isabela.

Joey Velasco

Umani ng paghanga ang kanyang mga painting sa Pilipinas at sa buong mundo dahil sa espiritwal na paraan na pagpapahayag ng mga ito ng kawalan ng katarungan sa lipunan, "Hapag Ng Pag-Asa", Hapag Community.

Mother Teresa

Isang madre na nagpakita ng napakalalim na antas ng pagmamalasakit sa mahihirap, "a call within a call", Nobel Peace Prize, 1979.

Konsensya

Munting tinig sa loob ng tao na nagbibigay ng payo at nag-uutos sa gitna ng isang moral na pagpapasya kung paano kumilos sa isang konkretong sitwasyon.

Kamangmangang Madaraig

Mayroong pamamaraan na magagawa ang isang tao upang malampasan ito.

Kamangmangang Di-madaraig

Walang pamamaraan na magagawa ang isang tao upang ito ay malampasan.

BUHAY

Ang tao ay minabuting mapanatili ang kanyang buhay dahil nakikita niyang mabuti ito.

KATOTOHANAN

Ang tao na likas na nag-iisip ay minabuting mag-asam sa katotohanan para sa katotohanan.

KAGANDAHAN

Ang tao ay minabuting magpahalaga, tignan, at pagmunian ito.

KASANAYAN

Ang tao ay minabuting gumawa o lumikha.

PAKIKIPAGKAPUWA

Ang tao ay gugustuhin ang maayos na ugnayan sa kapuwa.

RELIHIYON

Ang tao ay minabuting maghangad na malaman ang nasa likod ng kanyang pagkalalang at ng lahat ng nilalang.

KATAPATAN

Ang tao ay minabuti ang kabuuan ng kanyang pagkatao, pagsasanib ng lahat ng mabuti, maganda, at totoo sa kanya.