§ 8. SPOSOBY ORIENTOWANIA SIĘ W TERENIE

Co oznacza orientować się:

• Słowo orientowanie się pochodzi od łacińskiego słowa oriens – wschód (miejsce gdzie wschodzi Słońce). Czyli orientować się oznacza znajdować swe położenie względem wschodu

• Cztery podstawowe kierunki widnokręgu:

  • Północ (Pn.)

  • Południe (Pd.)

  • Zachód (Zach.)

  • Wschód (Wsch.)

Jak określić kierunki w terenie:

• Znając choć jeden kierunek świata łatwo określić pozostałe. Aby na podstawie kierunku, na przykład na północ, określić inne strony świata, trzeba stać twarzą na północ, wyciągnąć ręce na boki. Po prawej ręce będzie wschód, a po lewej – zachód, z tyłu – południe

• W terenie można orientować się (określać kierunki) w różny sposób:

  • Według miejscowych przedmiotów

  • Według Słońca i gwiazd

  • Na początku należy określić, gdzie jest północ

• Na kierunki świata mogą wskazywać miejscowe znaki w terenie:

  • Od strony północnej kora drzew i duże kamienie pokryte są mchem

  • Od strony południowej korony drzew są gęściejsze niż ze strony północnej

  • Mrowiska przeważnie znajdują się z południowej strony pobliskiego drzewa

  • Słoje widoczne na ściętym pniu drzewa zawsze są szersze (dalej od siebie) ze strony południowej

• Kiedy jest pogodny dzień, można orientować się po Słońcu:

  • W południe o 12 godz. Słońce przebywa w najwyższym punkcie nieba - w zenicie

  • Cienie przedmiotów będą skierowane dokładnie na północ

  • Linię cienia „północ-południe” nazywamy linią południową lub miejscowym południkiem geograficznym

• W nocy, kiedy przedmioty są niewidoczne i nie świeci Słońce, można orientować się według gwiazd:

  • Należy znaleźć na niebie Gwiazdę Polarną. Pokazuje ona kierunek północny

  • Aby się nie pomylić, najpierw znajduje się 7 gwiazd Wielkiego Wozu (Wielkiej Niedźwiedzicy) przypominającego swym wyglądem czerpak. Dwie gwiazdy znajdujące się w jego tylnej części łączymy w wyobraźni linią prostą i przedłużamy ją do ostatniej gwiazdy na dyszlu Małego Wozu (Małej Niedźwiedzicy). Właśnie ta ostatnia jasna gwiazda jest Gwiazdą Polarną

Przyrządy służące do orientowania się w terenie:

• Najdokładniej strony świata można określić za pomocą przyrządów, między innymi kompasu

• Kompas to najdawniejszy wynalazek ludzkości. W Chinach już ponad 4 tys. lat temu było wiadomo o dziwnych właściwościach strzałki magnetycznej i że ukazuje ona namagnesowanym końcem północ. Od XII wieku Chińczycy posługiwali się kompasem do orientowania się na morzu. Wtedy właśnie pierwsza wzmianka o tym przyrządzie dotarła do Europy

• Namagnesowana strzałka kompasu swym ciemnym końcem (niebieskim lub czarnym) zawsze kieruje się ku północy

• Aby określić strony świata:

  • Kompas kładzie się na poziomą powierzchnię (lub na dłoń)

  • Potem kompas odwraca się tak, aby skrót Pn. (lub kreska 0) na podziałce kompasu zbiegał się z ciemnym końcem strzałki

  • Wtedy skróty na tarczy kompasu (Pd., Wsch., Zach.) będą wskazywać odpowiednie kierunki widnokręgu

Zapamiętaj:

• W terenie można orientować się różnymi sposobami: według oznak miejscowych, według Słońca, gwiazd i za pomocą kompasu

• Kompas – to przyrząd, który pozwala najdokładniej określić kierunki widnokręgu

• Podstawowe kierunki świata są cztery – północ, południe, zachód, wschód