knowt logo

Słowotwórstwo

wyraz podstawowy - wyraz, od któego tworzymy nowe wyrazy

wyraz pochodny - wyraz utworzony od wyrazu podstawowego

np. wyr. podstawowy - pies, wyr. pochodny - pies-ek (mały pies)\

(mały pies) - definicja słowotwórcza (musi w niej pojawić się wyr. podstawowy)

wyraz pochodny + podstawa słowotwórca = formant

podstawa słowotwórcza → część wyrazu współna dla wyr. podstawowego i pochodnego

formant → część dodawana, która odróżnia wyr. pochodny od podstawowego i nadaje mu znaczenie

np. leśny (las) → związany z lasem las leś-ny oboczności a:e s:ś

przymiotnikowe <- imiesłowyprzysłówkowe

czynne bierne współczesne uprzednie

-ący -ny -ty -ąc -tszy -wszy

Typy formantów słowotwórczych:

  1. Przedrostki(prefiksy)-formanty, które występują przed tematem słowotwórczym np. prze/czytać, na/pisać

  2. Przyrostki(sufiksy) - formanty, które występują po temacie słowótwórczym np. nauczyciel/ka

  3. Wrostki (interfiksy) - formanty, które występują między dwoma częściami tematu słowótwórczego np. powieścio/o/pisarz

  4. Formanty zerowe - formanty, które występują, gdy końcowa część wyrazu podstawowego została odrzucona np. dźwig (dźwigać)

Funkcje formantów słowotwórczych:

tworzenie:

  • nazw czynności np. bieg-anie

  • nazw wykonawców czynnośći np. czyt-acz

  • nazw miejsc np. pr-alnia

  • nazw urządzeń np. druk-arka

  • nazw żeńskich np. lekar-ka

  • nazw cech np. głup-ota

  • zdrobnień np. kot-ek

  • zgrubień np. koc-isko

wyrazy złożone - wyrazy utworzone od dwóch wyrazów podstawowych

rodzina wyrazów - wyrazy o wspólnym znaczeniu podstawowym, które mają wspólną cząstkę - RDZEŃ

wyrazy złożone

  • zestawienia - dwa wyrazy zapisywane osobno, tworzą całość znaczeniową np. Nowy Sącz, czarna porzeczka

  • złożenia - dwa tematy słowotwórcze połączone na pomocą wrostka o , i , y np. sam/o/lot

  • zrosty - tematy słowotwórcze łączą się ze sobą bezpośrednio np. Wielkanoc

J

Słowotwórstwo

wyraz podstawowy - wyraz, od któego tworzymy nowe wyrazy

wyraz pochodny - wyraz utworzony od wyrazu podstawowego

np. wyr. podstawowy - pies, wyr. pochodny - pies-ek (mały pies)\

(mały pies) - definicja słowotwórcza (musi w niej pojawić się wyr. podstawowy)

wyraz pochodny + podstawa słowotwórca = formant

podstawa słowotwórcza → część wyrazu współna dla wyr. podstawowego i pochodnego

formant → część dodawana, która odróżnia wyr. pochodny od podstawowego i nadaje mu znaczenie

np. leśny (las) → związany z lasem las leś-ny oboczności a:e s:ś

przymiotnikowe <- imiesłowyprzysłówkowe

czynne bierne współczesne uprzednie

-ący -ny -ty -ąc -tszy -wszy

Typy formantów słowotwórczych:

  1. Przedrostki(prefiksy)-formanty, które występują przed tematem słowotwórczym np. prze/czytać, na/pisać

  2. Przyrostki(sufiksy) - formanty, które występują po temacie słowótwórczym np. nauczyciel/ka

  3. Wrostki (interfiksy) - formanty, które występują między dwoma częściami tematu słowótwórczego np. powieścio/o/pisarz

  4. Formanty zerowe - formanty, które występują, gdy końcowa część wyrazu podstawowego została odrzucona np. dźwig (dźwigać)

Funkcje formantów słowotwórczych:

tworzenie:

  • nazw czynności np. bieg-anie

  • nazw wykonawców czynnośći np. czyt-acz

  • nazw miejsc np. pr-alnia

  • nazw urządzeń np. druk-arka

  • nazw żeńskich np. lekar-ka

  • nazw cech np. głup-ota

  • zdrobnień np. kot-ek

  • zgrubień np. koc-isko

wyrazy złożone - wyrazy utworzone od dwóch wyrazów podstawowych

rodzina wyrazów - wyrazy o wspólnym znaczeniu podstawowym, które mają wspólną cząstkę - RDZEŃ

wyrazy złożone

  • zestawienia - dwa wyrazy zapisywane osobno, tworzą całość znaczeniową np. Nowy Sącz, czarna porzeczka

  • złożenia - dwa tematy słowotwórcze połączone na pomocą wrostka o , i , y np. sam/o/lot

  • zrosty - tematy słowotwórcze łączą się ze sobą bezpośrednio np. Wielkanoc