Prawo jako przejaw woli państwa lub jako

prawa fizyki,matematyki,przyrody

Prawo to  zespół norm określających postępowanie ludzi, ustanowionych lub usankcjonowanych przez państwo i zabezpieczonych aparatem przymusu państwowego.

1. Prawo pozytywne (prawo stanowione przez państwa)

2. Prawo natury (prawo natury obowiązujące niezależnie od woli ludzkiej)

3. Prawo przedmiotowe (wszystkie normy prawne w państwie stanowiące podstawę wydawania roztrzygnięć przez sądy i organy administracji)

4. Prawo podmiotowe (zespół uprawnień zabezpieczających interesy i dających swobode stosunków prawnych podmiotowi prawa)

Norma=reguła,wzorzec postępowania dzielimy na abstrakcyjna i generalna

Prawo reguluje stosunki społeczne-formuuje nakazy,zakazy,uprawnienia oraz obowiązki na terenie danego państwa

Państwo:

• stanowi prawo

• sankcjonuje normy postępowania a więc stają się one prawem

• zabezpiecza wykonanie prawa

• aparat przymusu

• autorytet

Funkcje prawa:

• Regulacyjna

• Organizacyjna

• Gwarancyjna

• Ochronna

• Wychowawcza

• Dystrybucyjna

• Represyjna

• Dynamizująca

Inne normy społeczne:

1. obyczajowe

2. zwyczajowe

3. towarzyskie

4. moralne

Praworządność-idea zwiążania państwa prawem i zasada przestrzegania prawa przez organy państwowe.

Wymiary praworządności:

• formalny( nieważne jakie prawo ważne by organy prawa postępowały zgodnie z nim,”prawo to prawo”,”surowe prawo ale prawo” liczy się FORMA)

• materialny (“prawo powinno być dobre”,deklaorwać podstawowe wolności człowieka i zawierać gwarancje ich realizacji FORMA+TREŚĆ)

2.AKT PRAWNY

akt prawny=rozstrzygnięcie władzy publicznej

DZIELĄ SIE NA:

1. akty normatywne (ustalają reguły zachowania o cechach generalności)

2. akty indywidualne (wydawane w sprawach jednostkowych na podstawie przepisów prawa przez upoważnione organy rodzące skutki prawne)

Akt normatywny;

1. nazwa rodzajowa

2. data

3. tytuł

4. fakultatywnie preambuła

5. fakultatywnie wskazanie podstawy prawnej

6. część zasadnicza

7. przepisy końcowe

8. podpis

Przepis prawny-to co zapisaje w akcie prawnym

jest również nośnikiem treści prawnych

Uporząkowane w postaci artykułów,paragrafów,ustępów,liter

• Przepisy nakazujące “Marszałek sejmu zarządza drukowanie projektów ustaw”

• Przepisy zakazujące : “Nie można kandydować w wyborach samorządowych w dwóch gminach”

• Przepisy uprawniające (upoważniające): “Sejm może wyrazić ministrowi wotum nieufności”

Przepisy bezwzględnie obowiązujące imperatywne (ius cogens)-przeniesienie własności nieruchomości w postaci aktu notarialnego

Przepisy względnie obowiązujące dyspoztywne (ius dispositivum)-  Jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie określony powinien być płacony z góry.

Przepisy Ogólne (lex generalis)

Przepisy Szczególne (lex specialis)

“Kto zabija człowieka…”

“Matka,która zabija dizecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu”

Norma prawna=elementarna cząstka prawa-reguła postępowania usankcjonowana przez państwo,określa zachowanie ludzi

BUDOWA NORMY PRAWNEJ

**HIPOTEZA-**DYSPOZYCJA-SANKCJA

Hipoteza-określa adresata normy prawnej i precyzuje sytuacje: kto? gdzie? oraz czas

***DYSPOZYCJA-***określa zachowanie się adresata będące nakazem lub zakazem (co zabronione lub co należy robić)’

SANKCJE:

1. represyjne

2. egzekucyjne (eksmisja)

3. nieważnosci (nieważność testamentu)

Stosunek prawny-jeden z rodzajów stosunków społecznych-regulowany normami prawa.Dają się ująćw kategoriach uprawnienia i obowiązku

PODMIOTY stosunku prawnego (luidzie,instytucje,organizacje)

PRZEDMIOT stosunku prawnego (określone zachowanie uczestników tego stosunku)

UPRAWNIENIA( możliwość domagania się przez przedmiot uprawniony określonego zachowania)

OBOWIĄZEK (odpowiednik tego uprawnienia,nakazujący drugiej stronie stosunku postępowania zgodnie z żądaniem uprawnionego)

RODZAJE STOSUNKÓW PRAWNYCH:

• stosunki cywilno -prawne

• stosunki administracyjno-prawne

• stosunki prawno-karne

stosunki cywilno -prawne:

• równoprawność(rownorzędne strony)

• dobrowolnośćnawiązania,swoboda kształtowania przemdiotu,uprawnień i obowiązków

• rodzaj sankcji (nieważność egzekucja

• regulacja przepisami względnie obowiązującymi

stosunki administracyjno-prawne:

• nierównorzędność stron

• organ włądzy publicznej ma pozycje nadrzędną

• dobrowolność czesto wykluczona

• uprawnienia określone przepisami bezwzględnie obowiązującymi

• egzekucja i sankcje karne

Stosunki prawno-karne:

• postawa nawiązania: popełnienie czunu zabronionego przez ustawę karną

• nierównoprawnośc stron

• przepisy bezwględnie obowiązujące i sankcje karne

Zdarzenia prawne-prowadzą do powstawania skutków prawnych

dzielimy je na dwa rodzaje:

1. działania-działanie człowieka,zależne od woli ludzkiej

2. Zdarzenia sensu stricto-dzieją się niezależnie od woli ludzkiej: np. osiągnięcie pełnoletnośći, opad gradu, który niszczy nasz samochów=prawo do odszkodowania (skutek)

Działania dzielą się na dwie kategorie:

1. czyny podejmowane przez człowieka,które nie są podejmowane w celu wywołania skutków prawnych np.ktoś dokonując kradzieży nie wyraża woli wywołania skutków prawnych

2. Akty są podejmowane w celu spowodowania skutków prawnych

Czyny niedozwolone-czyli takie,których dokonywanie prawo zabrania.ICh dokonanie prowadzi do powstania skutków prawnych

Czyny dozwolone-czyli takie których dokonanie nie pociąga za sobą odpowiedzialności prawnej ale prowadzi do skutków prawnych

Akty dzielą się na trzy kategorie:

1. Akty stanowienia prawa-akt organów władzy państwowej,czyli np. ustawy,rozporządzenia,prawo miejscowe

2. Akty stosowania prawa-również akty organów państwa ale o charakterze indywidualnym i konkretnym

3. Czynności prawne obywatela-Działania obywatela nakierowane na wywoływanie skutków prawnych,zawierające w sobie oświadczenie woli np.sporządzenie testamentu.

3.ŹRÓDŁA PRAWA

Źródła prawa w RP-III rozdział konstytucji RP

1. Źródła prawa powszechnie obowiązującego

2. Źródła prawa wewnętrznego

1)

2)

Rozporządzenie

Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji RP, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie.

Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji do wydania rozporządzenia innemu organowi.

CECHY ROZPORZĄDZENIA

• Tylko wymienione w Konstytucji RP organy

• Tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia w ustawie

• Muszą być ogłoszone w DZ.U.

• Zawsze mają charakter normatywny

• Są jednocześnie źródłem prawa dla administracji jak i formą jej działania

Akty Prawa miejscowego

Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej na podstawie upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego.

Akty Prawa wewnętrznego

• Służą regulacji prawnej wewnątrz administracji

• Posługuja się nimi organy administracji wobec podmiotów niższego rzędu

• Niepotrzebne jest każdorazowe upoważnienie w ustawie,tylko ogólne klauzule kompetencyjne

• wejście do życia bez ogłoszenia

• Mogą mieć charakter normatywny i indywidualny

WARUNKIEM WEJŚCIA W ŻYCIE AKTÓW PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO JEST ICH OGŁOSZENIE

Promulgacja i organy promulgacyjne

• Dziennik Ustaw

• Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Poski”

• Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe

4.STOSOWANIE PRAWA

1. Obowiązywanie prawa:

2. Obowiązywanie w przestrzeni

3. W czasie (vacatio legis, lex retro non agit(prawo nie działa wstecz)

4. osobowe obowiązywanie prawa.

**2)Przestrzeganie prawa,**naruszanie prawa,obchodzenie prawa, “nieposłuszeństwo obywatelskie”

3)Stosowanie prawa,domniemania faktycznie,domniemania prawne,instytucja nullum crimen sine lege (nie ma przestępstwa bez ustawy)

1.Obowiązywanie prawa

1. Obowiązywanie w przestrzeni

• Państwo=terytorium,władza,ludzie

Prawo będąc emanacją władzy państwowej obowiązuje na terytorium tego państwa

Terytorium państwa co obejmuje:

ziemie w obrębie granic,wody wewnętrzne,wody terytorialne,stożek ziemi pod obszarem i siuuu strefe powietrzna,statki morskie lotnicze,placówki dyplomatyczne.

2. Obowiązywanie prawa w czasie

Gdy idzie o czasowy czyli temporalny aspekt obowiązywania prawa, to norma prawna obowiązuje od momentu tzw. “wejścia w życie” do momentu “wygaśnięcia” bądź “uchylenia” DEROGACJI

Okres obowiązywania norm prawnych

Wejście w życie  ----------------------------------→ wygaśniecie lub uchylenie

Wejście w życie aktu prawnego

Norma może obowiązywać od momentu Ogłoszenia(!!!) czyli od momentu podania jej do publicznej wiadmości w tzw. publikatorze,czyli dzienniku/organie promulgacyjnym (BEZ OGŁOSZENIA PRAWO POSZECHNE NIE OBOWIĄZUJE)

CZYLI:

Skoro prawo jest “rozkazem określonego zachowania”, to przestrzegania rozkazu można oczekiwać dopiero gdy dotrze doi adresata

vacatio legis-specjalny okres od ogloszenia prawa do wejscia go w zycie

1. ustawa wchodzi w 14 dni po ogloszeniu (vacatio legis moze byc wydluzany i skracany)

Wygaśnięcie akty prawnego

-następuje gdy norma mija po określonym ustanowionym czasie

Derogacja aktu prawnego

• Derogacja (derogatio) “ustępstwo”- uchylenie normy prawnej lub aktu z zastąpieniem lub bez zastąpienia tej normy lub aktu nowym

Przykład przepisu derogacyjnego:​

„Z dniem 01.10.2008r. traci moc ustawa z dnia 22 kwietnia 2005r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej”​

​

Derogacja może przyjąć też postać aktu stosowania prawa, np. wyrok TK, który pozbawia normę (ustawę) bytu prawnego ze względu na jej niekonstytucyjność.

• Podstawowa zasada:

Lex retro non agit (prawo nie działa wstecz)-zakaz retroaktywności prawa

wyjątki:gdy prawo jest łagodniejsze dla oskarżonego

c) Osobowe obowiązywanie prawa

Polskie Prawo obowiązuje:

1. polskich obywateli niezależnie od miejsca pobytu

2. Wszystkich przebywających na terytoriym polski (apatrydzi i cudzoziemcy)

Wyjątek:

• dyplomaci

2.PRZESTRZEGANIE PRAWA

Obowiązek obywateli oraz władzy