Prawoznawstwo

nauka

zespół twierdzeń odpowiednio uzasadnionych

paradygmat

utrwalone i powszechne w środowisku naukowym metody badawcze

nauka teoretyczna

\n ocena czy dany akt prawny jest ustawą

Nauka formalna

analiza logiczno-językowa przepisu prawnego

Nauka empiryczna

\n analiza stosunków adresatów prawa do tworzonego prawa

Nauka pragmatyczna

proces zdobywania wiedzy

Nauka apragmatyczna

rezultat procesu zdobywania wiedzy

nauka praktyczna

ustalanie sposobu interpretacji przepisu prawa

nauka deskryptywna

opisywanie osób, rzeczy,faktów,wydarzeń bez ich oceny

Dyrektywy

regulacje prawne ue

Aksjomat

twierdzenie które przyjmuję się bez dowodu

logika formalna

nauka o związkach logicznych pomiędzy zdaniami

metodologia

nauka o metodach badań naukowych

Naturalizm metodologiczny

zasada w której należy odwołać się wyłącznie do pojęć i zjawisk występujących w przyrodzie

modernizm

analiza socjologiczna,ekonomiczna, psychologiczna w naukach prawnych

pozytywizm prawniczy

ustalenie obowiązywania prawa, systematyzacja i analiza jako metody badawcze

Realizm prawniczy

prawo jako fakt społeczny

psychologizm

prawo jako emocje/przeżycie

prawo podmiotowe

określa sytuację prawną strony uprawnionej

prawo przedmiotowe

swoboda postępowania jednostki ze względu na potrzeby współżycia społecznego

sprawiedliwość proceduralna

zakaz dyskryminacji w postępowaniu sadowym

sprawiedliwość dystrybutywna

sprawiedliwość odnosząca się do podziału dóbr (za taką samą prace należy się taka sama płaca)

sprawiedliwość komutatywna

oparcie rozdziału dóbr na uczciwie zawartej umowie

gratyfikacja

skłania do przestrzegania prawa adresatów norm poprzez nagrodę (np ulgi podatkowe)

sankcja

kary skłaniające adresatów norm do przestrzegania prawa

tryb kontraktowy

strony mają pełną swobodę w kształtowaniu zasad kompromisu

tryb mediacyjno-koncyliacyjny

występuje mediator wybrany przez strony który pomaga w dążeniu do kompromisu

Tryb adjukacyjny

tryb sądowy polega na prowadzeniu postępowania przed organem państwowym

ostracyzm

tajne głosowanie w którym typuje się osoby podejrzane

sankcje skupione

wymierzone przez kompetentne organy

sankcje rozsiane

dezaprobata społeczeństwa wobec przestępstwa

norma prawna

dyrektywa postępowania która odpowiada na pytania kto i w jakich okolicznościach, jak powinien się zachować i jakie będą konsekwencje

przepis prawny

najmniejsza redakcyjna forma tekstu prawnego

wypowiedź performatywna

polega na dokonaniu zmian w stanie rzeczy za pomocą słowa

przepis dyspozytywny

przepis względnie obowiązujący

przepis imperatywny

przepis bezwzględnie obowiązujący, nie może być wyłączony, uchylony ani ograniczony wolą stron

przepis szczególny

reguluję materie w odmienny sposób niż przepis ogólny

norma programowa

cele, które mają być zrealizowane przez organy władzy publicznej

przepis kompetencyjny

określa zakres kompetencji organów państwowych

reguły

działanie ujęte w sformalizowany sposób mające zastosowanie w określonej dziedzinie

zasada

dyrektywa postępowania którą da się wyinterpretować z tekstu prawnego

reguły systematyzacyjne

zasady konstrukcji systemu prawnego i aktów prawnych

reguły interpretacyjne

dyrektywy wykładni prawa

reguły walidacyjne

kryteria obowiązywania aktów prawnych

reguły kolizyjne

reguły uzasadniające derogacje milcząca

uzasadnienie aksjologiczne

norma obowiązuje,jeśli wyznaczone przez nią zachowanie jest aprobowane

reguła kolizyjna

ma na celu usunięcie sprzeczności norm w systemie prawa

Formuła Radbrucha

jeśli norma prawna w drastyczny sposób łamie podstawowe normy moralne, to nie obowiązuje

reguła desuetudo

norma prawna traci moc obowiązującą przez dłuższy okres jej niestosowania

akty prawne epizodyczne

przepisy obowiązujące przez czas określony

dziennik promulgacyjny

dziennik w którym ogłasza się ustawy, które wchodzą w życie

vacatio legis

czas pomiędzy ogłoszeniem ustawy a wejściem jej w życie

Zasada lex retro non agit

ustawa nie działa wstecz

zupełność obowiązywania

system prawa określa niezbędne kryteria ustalenia obowiązywania normy

instytucja prawna

kompleks norm stanowiących funkcjonalną całość, które regulują jakiś typowy zespół stosunków społecznych

prawo materialne

reguluje w sposób pierwotny daną sferę stosunków społecznych określających obowiązki podmiotu

prawo procesowe

reguluje postępowanie i kompetencje organów rozstrzygających

Proces tworzenia prawa

proces w wyniku którego powstaje norma generalno-abstrakcyjna

Proces stosowania prawa

prowadzi do wydania aktu zawierającego normy indywidualno-konkretne

ratio decidendi

wiążąca część wyroku sądowego

stare decisis

poprzednie wyroki sądowe muszą być przestrzegane przez sędziów orzekających w późniejszych wyrokach

ratyfikacja

sposób wyrażenia ostatecznej zgody na związanie się umową międzynarodową przez upoważniony do tego organ państwowy

precedens de facto

precedens formalnie niewiążący

precedens de iure

precedens formalnie wiążący

zasady prymatu konstytucji

krajom członkowskim nie wolno jest wprowadzać przepisów krajowych które byłyby nie zgodne z przepisami unijnymi

Zasada legalizmu

co nie jest zakazane jest dozwolone

subsumpcja

podciągnięcie ustalonego stanu faktycznego pod określoną normę

ustalenie obowiązywania normy prawnej

ocena czy norma jest obowiązująca

wykładnia normy prawnej

ustalanie znaczenia normy

Zasada niezawisłości

sędziowie kierują się tylko prawem i własnym sumieniem, nie mogą podlegać żadnym naciskom.

Sylogizm

założenie że norma generalna ma charakter obiektywny

luz decyzyjny

zakres swobody podejmowania decyzji w procesie stosowania prawa

dyskrecjonalność

uprawnienie organów państwowych do podejmowania decyzji w sposób swobodny

Luz dowodowy

ostateczna ocena organu stosującego prawo jakie dowody uznać za wiarygodne

iura novit curie

oznacza że “sąd zna prawo” czyli strony sporu nie muszą powoływać się na prawo ani je udowadniać

prima facie

na pierwszy rzut oka

Domniemanie niewzruszalne

nie może być obalone

Domniemanie wzruszalne

domniemanie prawne, które może zostać obalone dowodem przeciwieństwa

ciężar dowodu

powinność udowodnienia oskarżonemu zarzucanego mu przestępstwa.

domniemanie prawne

norma nakazująca przyjąć za udowodniony jakiś fakt

zakaz reformationis in peius

organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się

Dowód poszlakowy

jest to dowód obciążający ale nie świadczący o czyjejś winie

Zasada res iudicata pro veritate habetur

sprawę osądzoną uważa się za rozstrzygniętą zgodnie z prawdą.

zdolność do czynności prawnych

Zdolność do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych, czyli do przyjmowania i składania oświadczeń woli