Wojciszke 8

Postawa

• względnie trwała tendencja do pozytywnego/negatywnego wartościowania obiektu • charakter: wzbudzanej emocji, oceny, automatycznej reakcji • własności: znak, natężenie, siła, ważność, wew. zgodność, powiązanie z innymi postawami • stosunek emocjonalny + przekonania + tendencja do poz/neg zachowań

postawy utajnione

• oparte na skojarzeniach • powstają automatycznie w wyniku współwystępowania i podobieństwa • nie w pełni dostępne świadomości • mierzenie: IAT, prymowanie ewaluatywne, elektromiografia, neuroobrazowanie

postawy deklaratywne

• oparte na rachunku zdań • powstają w wyniku myślenia • są w pełni świadome • mierzenie: skala Likerta, dyfrencjał semantyczny

Prymowanie afektywne

aktywizacja obiektu postawy poprzez jego krótką ekspozycje, a potem mierzenie czasu decyzji

IAT (Test Postaw Utajnionych)

mierzenie czasu klasyfikacji obiektu, kiedy współwystępuje on z czymś negatywnym/pozytywnym

Równanie Fishbeina

ogólna postawa wobec obiektu = suma iloczynów siły przekonań i ocen cząstkowych implikowanych przez owe przekonania

warunkowanie ewaluatywne

• pojawianie się obiektu przed dowolnym obiektem neg/poz lub w jego towarzystwie prowadzi do wykształcenia się neg/poz postawy wobec tego obiektu • polega na bezpośrednim kształtowaniu stosunku emocjonalnego do obiekty -> zmiana przekonań o nim

warunkowanie sprawcze

polega na uczeniu się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji dzięki temu, że zwykle z jej powodu pojawiają się zdarzenia pozytywne/negatywne dla jednostki

zjawisko samej ekspozycji

• im częściej jakiś obiekt jest eksponowany, tym bardziej jest lubiany -> sama ekspozycja wystarcza do polubienia obiektu • informacje już napotkane są przetwarzane z większą łatwością -> to samo w sobie budzi pozytywne emocje • warunki: obiekt pierwotnie neutralny, nie może być eksponowany bez przerwy, obiekty złożone zyskują na tym bardziej

teoria autopercepcji

• własne postawy rozpoznajemy w podobny sposób do tego, w jaki rozpoznajemy postawy innych = na podstawie własnego zachowania • warunki: początkowa postawa jest słaba i nie wyrazista zachowanie jest postrzegane jako niewymuszone zew. naciskami

moderatory zgodności

czynniki, od których zależy występowanie zgodności (między postawą a zachowaniem) wiążą się z: cechami sytuacji cechami samego zachowania cechami postawy

sytuacje indywidualizujące

warunki umożliwiające zachowanie się zgodnie z naszymi preferencjami, nakłaniające do myślenia o sobie lub własnych poglądach

sytuacje dezindywiduujące

sytuacja, w której następuje nasilenie identyfikacji jednostki z jakąś grupą i jej wartościami

sytuacje skryptowe

warunki, które mniej lub bardziej automatycznie inicjują gotowy już ciąg działań

teoria działań przemyślanych

zachowanie stanowi bezpośrednią konsekwencje świadomej intencji człowieka, a jej treść uwarunkowana jest: postawą wobec danego działania i subiektywną treścią dotyczących go norm społecznych

teoria zachowania planowanego

teoria działań przemyślanych + trzeci czynnik: spostrzegana przez człowieka kontrola zachowania (oczekiwanie, że jest w stanie je zrealizować) + postawa nie zawsze wpływa na zachowanie za pośrednictwem świadomych intencji

procesualny model perswazji

5 etapów przetwarzania: 1. zauważenie 2. zrozumienie 3. uleganie 4. utrzymanie zmienionych postaw 5. wprowadzenie w życie • zaistnienie kolejnego etapu uwarunkowane jest zaistnieniem etapu poprzedniego • zmiana postawy = efekt przemyślanego i świadomego przetwarzania informacji

Dwuczynnikowy model perswazji

odbiór (uwaga i zrozumienie) x uleganie

Centralny tor perswazji

• staranne i przemyślane przetwarzanie informacji zawartej w przekazie • trwały charakter, odporna na kontrpropagande • duża motywacja i zdolności do przetwarzania przekazu • świadome

Peryferyjne tor perswazji

• polega na powierzchownym zidentyfikowanie jakiegoś sygnału sugerującego pozytywny/negatywny stosunek do stanowiska oferowanego w przekazie • ulotna, uległa kontrpropagandzie • brak zdolności lub motywacji do przetwarzania przekazu • automatyczne

heurystyki uległości

• zastępowanie systematycznej analizy argumentów prostymi, automatycznie wykorzystywanymi regułami • frazy

Teoria dwutorowości perswazji

•centralny tor perswazji peryferyjny tor perswazji • wprowadzenie dystraktorów osłabia czynniki opierające się na świadomym przetwarzaniu a nasila opierające się na automatycznym • zmienne w torze centralnym: jakość argumentacji, liczba nowych argumentów, sposób organizacji przekazu, zdolności odbiorcy • zmienne w torze peryferyjnym: wiarygodność/atrakcyjność/podobieństwo nadawcy, długość przekazu, reakcje współodbiorców -> sygnały ulegania • zmienne decydujące o torze: motywacyjne (ważność postawy), zdolnościowe (dystraktory, powtórzenia, inteligencja odbiorcy)

efekt bumerangowy

wywoływanie zmian w kierunku odwrotnym

efekt przesypania

wzrost siły oddziaływania przekazu z mało wiarygodnego źródła w pomiarze odroczonym w porównaniu z pomiarem dokonanym bezpośrednio po odbiorze

efekt pierwszeństwa

silniejsze oddziaływanie argumentów ukazanych jako pierwsze z kolei • gdy przekaz 1 i 2 bezpośrednio po sobie oraz pomiar jest odroczony w czasie • rośnie gdy gdy jest ten sam nadawca obu przekazów oraz są to nowe informacje dla odbiorcy

efekt świeżości

silniejsze oddziaływanie argumentów podanych na końcu przekazu • gdy występuje przerwa miedzy przekazami 1 i 2 oraz pomiar ma miejsce bezpośrednio po • zwiększa się gdy informacje były uprzednio znane i przy uprzedzeniu o deformacjach e. pierwszeństwa

hipoteza selektywnej ekspozycji

unikanie argumentów sprzecznych z własną postawą (zanika gdy wymagana jest bezstronność; sprawa jest mało ważna; występuje przekonanie, że poradzimy sobie z kontrargumentami; przygotowujemy się do zmiany poglądu )

mediatory zgodności

procesy psychiczne, za pośrednictwem których postawy wpływają na zachowanie

wiarygodność nadawcy

• kompetentni • o czystych intencjach (nadawca widziany jako źródło informacji skuteczniejszy niż ten skoncentrowany na zmianie poglądów odbiorcy) • atrakcyjni/podobni do nas samych/lubiani (przypisywanie czystych intencji, przenoszenie pozytywnych emocji z nadawcy na przekaz) wpływ wiarygodności źródła zanika w warunkach dużego zaangażowania

perswazja

zmienianie postaw odbiorców za pomocą przekazów

reakcje poznawcze

myśli i sądy • ważne przy centralnym torze przekazu

technika listowania myśli

po zadziałaniu bodźca w eksperymencie spisanie/wypowiedzenie przez badanego myśli przychodzących do głowy