Tarih Midterm 1

Tarım nerede başladı?

Mezopotamya, Nil vadisi-mısır, çin-kuzey ve iç kesim

Ağ kurmanın etkileri nelerdir?

kültürel etkileşim, pazarlar

Örgütlenme neden önemlidir ve sonuçları nelerdir?

Pazarların ne zaman kullanılacağı bilgisi, zanaatta uzmanlaşma; bürokrasi, mesleki uzmanlık, yönetici sınıf böyle ortaya çıkmıştır

Tarım toplumunda köy/kasabaların dezavantajları neler olabilir?

Hayvancılıktan hastalıklar Yağmaya açık Mal mülk paylaşma sıkıntısı

MÖ 4bin köy kasabaların en yoğun olduğu yer / uygarlıkların olduğu yerler

mezopotamya ve mısır

kölelik konseptinin çıkışı

yerleşik yaşam sırasında ödenmeyen borçlar

ilk yönetici sınıf

rahip sınıfı

Mezopotomyada MÖ 4bin yaşam nasıldı

ilk kente geçiş, asma ve hurma önemli besinler, tekerlek icadı, yerleşik ama taş devri, kerpiç evler

MÖ uygarlıkların olmadığı yerlerde neler oluyor?

Japonya'da balıkçılık ve çömlekçilik, Avustralya'nın evcilleştirmeye yatkın bitki ve hayvanları yok(tarımda geri) , Amerika avcı toplayıcı, Rusya'nın güneyi at evcilleşirildi

4.bölüm (Tarım Devri) Askeri

Surların inşası (ahşap), Atın kullanımı, Taş aletler kullanımı

4.bölüm (Tarım Devri) Siyasi

Bürokrasi başlangıcı, Dinsel-siyasal liderlik

4.bölüm (Tarım Devri) Toplumsal

Ataerkil başlangıcı, bürokrasi (sınıf farklılıkları oluşması), Aile ilişkileri (çocuk sayısında artış), Miras kavramı, göçebeden yerleşik yaşama geçiş

4.bölüm (Tarım Devri) Ekonomi

Artı ürün, pazarların kullanılması, tarım, tüketimde vergi maskesi, avcı toplayıcılık ve üretimde artış(tüketimden üretime geçiş)

4.bölüm (Tarım Devri) Kültürel

Farklı diller, pazarların sağladığı etkileşim, Dinlerin kurumsallaşmaya başlaması, Sanatsal faliyetler, tekerlek icadı

Kasaba ile şehir arasındaki fark

İçlerinde olup bitenler/şehirlerde yönetim merkezi var(daha gelişmiş)

Örgütlü devletler mi büyük ölçekli sulama mı çıkmıştır ilk?

Bilinmiyor fakat birbirininin evriminde rol oynandıkları biliniyor

Yazının icadının sonuçları?

Şehirlerin örgütlenmesi, muhasebe, sayılar, sınıfsal ayrımcılık

Mezopotamya'da şehirlerin çoğalması nasıl bir durum ortaya çıkardı?

Şehirler arası rekabet, küçük alan, sınırlı kaynak, fazla insan

Yazı neden icat edildi?

Sümerde muhasebe için

Piktografi

şekiller anlatım

idegrafi

Japon. çin vb. alfabe

Sümerde artı ürün nedir?

Tanrılara hediye için artı ürün tapınaklara getiriliyor, yöneticiler lüks ve şatafatla yaşıyor

Hiyeroglif

Kutsal yazı/ kamu binaları, duvarlar, mezarlar

Hiyeratik

Daha basit, papirüs üzerine yazılıyor, siyah mürekkep yerine is renkli mürekkep yerine bitki ve mineral boyaları

sembollerden yazıya geçiş

Sümerde hızlı yazma ihtiyacı sembolleri basitleştirip çivi yazısını doğurdu

Piramitler nedir

piramitler mezar, sadece firavun ve rahipleri(seçtikleri bazıları da) öbür hayata geöebiliyorlar. MÖ 1200 yılına kadar her firavun için bir piramit

Piramit yapımı neden durdu?

çok fazla yağmalandığı için

Kimler neden piramit yapımında en çok çalışıyor?

Köylüler, firavun için çalışmak gurur meselesi olduğu için

ilk tek tanrılı din

Akheraton sadece güneş tanrısına tapıyor

Mısır'ın coğrafyasının firavunların tanrı olmasının nedeni

Nil nehri'nin tahmin edilebilir olması rahiplerin, firavunların bilgiyi kullanarak tanrıyız demelerine yol + izoleler

kentlerin siyasi yönü

bürokrasi, o da hiyerarşi getirdi

İlk büyük devlet doğuşu

Uruk ve lagaş gibi kentlerin nüfusu 200binlere yükseliyor ve kaynaklar üzerinde anlaşmazlık artıyor. Umma şehri kralı Lugalzagezi(birleştiren anlamına gelen isim) sümer şehirlerini kontrol altına alıyor

artı ürün hangi kavrama denktir

vergi

5.bölüm (Mısır ve Sümer) Askeri

SAVAŞ OLDU, düzenli birlikler(profesyonel değil), atlı savaş birlikleri, büyük/geniş surlar, Mısırın korunaklı bir coğrafyası var(jeolojik askeri)

5.bölüm (Mısır ve Sümer) Siyasi

Rahip/Tanrı krallar, şehir devletleri ve merkezi krallıklar, soyluların kabileleri(bir nevi meclis), Nil nehri üzerinden insanların kontrol edilmesi

5.bölüm (Mısır ve Sümer) Toplum

Sınıflaşma yerleşmiş, hiyerarşi var, mumyalama var(firavun ve rahipler için sadece çünkü herkes layık değil) iş bölümü: muhasebe/katiplik

5.bölüm (Mısır ve Sümer) Ekonomi

Büyük ölçekli sulama, artı ürünlerin firavunda toplanması (vergi), Nil nehrimde ticaret, piramitler(devletin gücü ve zenginliği), maden ticareti (bakır/altın/gümüş)

5.bölüm (Mısır ve Sümer) Kültürel

Hiyerografi, tekerlek-eşek arabası, takvim, geometri, çivi yazısı, piramit, rozet taşı, tek tanrıcılık denenmesi, papirüs

tunç'un kullanılmasının sonuçları

tunç silah üretimini yaygın ve kolay, savaşları arttırmıştır. Tarımda kullanılıyor, ilerleme.

Akad kralı sargon

ilk imparator (sümer kentlerini ele geçirdi)

Yelkenin bulunmasının etkisi

Deniz ticaret ağı oluşturmuştur.

Mısır'ın ticaret ağı konumu

Akdeniz etrafına (bir havuzun etrafındaki kurbağlar)

Lapis lazuli ve fildişi

elitlerin ticaret ağının göstergesi,

fenikeliler

doğu akdeniz/lübnan, çam-sedir ve mor kumaş ticaret ağı. Mezopotamya ve mısır arasında arasında ticaret yapıyorlar.

Fenike kolonisi

Kartaca

Alfabenin etkisi

yazıyı demokratikleştirdi

tunç devri devletler arası geçiş

şehir devletlerinden büyük devletlere geçiş

Tunç devrinde Atlar ve savaş

Atlar savaşta kullanıldığı için aralarında yapay bir seçilim olmuştur. 4 tekerlekten 2 tekerleğe geçiş olmuştur

Tunç devri/mö 3-2bin mısırda büyük atılım neden yapılmıştır?

Nil nehrini kontrol altına almışlardır yelkeninler ve bir sürü ticaret ağı sağladılar (kıbrıs vs.)

Girit - Minos uygarlığı

Mısıra rakip, yün şarap zeytinyağı üretimi yapılıyor ticaret ağı

6.Bölüm (Tunç imparatorluğu) Askeri

Tunç zırhlar|silahlar..., at arabaları (iki tekerlekli) ve süvariler, ok, mızrak

6.Bölüm (Tunç imparatorluğu) Siyasi

Fenike şehir devletleri, Akad kralı Sargon (ilk imparatorluk)

6.Bölüm (Tunç imparatorluğu) Toplumsal

Alfabenin yazıyı demokratikleştirmesi, Mısır'da sınıf farklılıklarının belirgin olması

6.Bölüm (Tunç imparatorluğu) Ekonomik

Deniz ticareti/yelkenin ticaret ağını genişletmesi, Zeytinyağı-Şarap, Kalıplar(Seri üretim), Girit-lapis lazuli, Fenike-sedir KOLONİCİLİK

6.Bölüm (Tunç imparatorluğu) Kültürel

Atların yapay seçilimi, Yelken teknolojisi, Alfabenin etkileşimi arttırması

MÖ 1000 Indus Vadisi

Buğday arpa pirinç pamuk üretimi, sığır, bufalo, koyun, keçi, domuz, fil ve deve evcilleşmesi. Küçük köy kasabalar. Yazı var. Mimari bayındr

MÖ 1000 Çin

Feodel yapılı bir devlet, Deniz ticareti ve tarım teknikleri var. Yazının en eski örneklerini taşır. Şehirler var. Kral mezarları, at ekipmanları.

MÖ 1000 Japonya/Okyanusya

Taş çağındalar daha, avcı toplayıcı, keşifler, balıkçılık

MÖ 1000 Amerika

Avcı toplayıcı, tarım devrimi oluyor, bitkiler evcilleştiriliyor. Mısır ve tatlı patates/Obsidyen ve kakao. Gine domuzu ve lama

MÖ 1000 Afrika

Mısır dışında kayda değer bir oluşum yok, hâlâ taş devrindeler. Sahra altında sorgum ve darı yetiştiriliyor. Çeçe sineği ekonomik yaşamı kötü etkiliyor.

7.Bölüm (Indus,Çin, Japonya, Amerika, Afrika) Askeri

Çin'de At arabaları

7.Bölüm (Indus,Çin, Japonya, Amerika, Afrika) Siyasi

Çinde feodel yapılı devlet, Afrikada mısır dışında kayda değer bir oluşumun olmaması, Indus vadisinde küçük köy/kasaba birimlerinin olması

7.Bölüm (Indus,Çin, Japonya, Amerika, Afrika) Toplumsal

Çin'de kral mezarları olması, Japonya'da avcı-toplayıcı olmaları, Amerika'da ve Indus vadisinde köy-kasaba olması,

7.Bölüm (Indus,Çin, Japonya, Amerika, Afrika) Ekonomik

Indus vadisinde yeni tarım teknikleri olması, mimarı bayındırlıklar olması, hayvancılık olması, buğday ve arpa yetiştirilmesi; Çin'de deniz ticareti olması, yeni tarım teknikleri, ipek yolu; Japonya'da balıkçılık ve avcı toplayıcılık ve sonrasında çiftçilik Amerika'da tarım, opsidyen ve kakao,avcı toplayıcılık; Afrika'da sahra altında sorgun ve darı yetiştirilmesi, çeçe sineğinin kötü etkileri

7.Bölüm (Indus,Çin, Japonya, Amerika, Afrika) Kültürel

Indus vadisinde mimari bayındırlıklar, hayvanların evcilleştirilmesi, halk hamamları, sokaklar kiremit kerpiç; Çin'de at ekipmanları ve yazı, Japonya'da keşifler olması harici çevre ile iletişim yok, Amerika'da gine domuzu ve lama türlerinin evcilleştirilmesi, Afrika'da hâlâ taş devri

Demir cevherden alet yapmak bakır cevherden alet yapmaktan neden daha zordu

Ulaşılması gereken ısı çok yüksek

Demir aletler askeri-ekonomi açıdan nasıl bir etki yaratmıştır?

Çok daha ucuz olduğu için askeriyeyi yaygınlaştırmıştır, askeri bireysel kahramanlıkları çürütmüştür. Tarımı ilerletmiştir.

Yunan kültüründe polis neden önemlidir?

Yurttaşlık kavramı ve şehir devletleri var. Toplumun nasıl idare edileceğine toplum karar veriyor. Düzen için önemli

Helenler kendilerinden olmayanlara barbar diyorlar? Helen olmak dinamikleri nedir? Ya da başka deyişle barbar olmayan kimlerdir.

Yunanca konuşmalı, vatandaşlar: erkek 30 yaşında olmalı, mülk sahibi olmalı. Yunanca konuşmayana barbar diyorlar.

Olimpiyat oyunları yunan kültüründe nasıl bir yere sahiptir?

Herkes kendi polisinin şanı adına yarıştığından ve şöhret ve ün getirdiği için o zamanki insanlar için önemli. Sonrasında ortak takvimin başlangıcına yol açtı

Yunan zaman çizelgesi

ilk minos/miken/aka var, sonra Dor'lar yunan adalarını istila ediyorlar ve miken/aka köleleşitiriyorlar, sonra karanlık çağ

Polis/polisei

kent devletleri, vatandaşların işi toplumu idare etmek

Helen

Yunanlı

Polisler arası ilişkiler

rekabet var, fakat homeros ve olimpiyat gibi ortak değerleri var

MÖ 700-300 Arası Yunan dışı

Minos yok, hitit çökmüş, persler uzakta, mısır kendi hâlinde

Antik Yunan kolonicilik

Anakara çok verimli değil dağlık araziler var o yüzden ege/akdeniz/karadeniz koloniler kuruyor. Özgürlük, dünya çapında ticaret ve bilgi ağı.

Fenike kolonicilik

Fenike şehirleri, kıbrıs ve mısır ile doğu akdeniz ticareti çok canlı.

Çin ve mısır'e kıyasla yunan

kökleri o kadar eskiye gitmiyor, ataya saygı var ama geçmiş bir yük değil. Tanrı krallar yok, rahiplerin kontrolü yok, özgür düşünce üzerinde daha az engel var. İyonya bilim dünyası böyle bir ortamda ortaya çıkıyor

İyonya bilim dünyası

felsefe, mantık, matematik, astronomi, mekanik, doğa bilimleri

Sparta

militarist bir sistem, kadın ön planda

hoplit-falanks

askeri birlik

8.bölüm (Yunan) Askeri

Sparta militarist, Demir tunç dönemin askeri yeteneğini bitirdi savaşı demokratikleştirdi, donanma, düzenli ordular

8.bölüm (Yunan) Siyasi

Demokrasi(Sınırlı), Polis idari yapılandırması

8.bölüm (Yunan) Toplumsal

Kölelik, vatandaşlık (ilkel ve sınırlı)

8.bölüm (Yunan) Ekonomik

Kolonicilik (ticaret ağı), demir sabanlar tarımsal sermayeyi arttırdı, deniz ticareti, köleci üretim tarzı

8.bölüm (Yunan) Kültürel

Felsefenin çıkışı, homeros ve olimpiyat oyunları, iyon bilimi

Roma ve kartaca arasında yüz yıldan fazla süren savaşlar serisinin neden nedir?

Roma'nın kartaca zenginliğini ve ticaretini kıskanması, bunun üzerine batı akdeniz hakimiyetini elinden almaya çalışması

Pax romana ile akdeniz havzasında meydana gelen dönüşüm nasıl açıklanabilir? İstikrarlı yönetim beraberinde neleri getirmiştir?

"Roma Barışı", MÖ 1yy and MÖ 2yy arasında Roma'nın Akdeniz havzasında imparatorluk yönetimini pekiştirmesiyle beraber oluşan istikrarlı dönemde özellikle ekonomide, kent yaşamında ve kültürel alışverişte yaşanan canlanma, Romalılaşm.

Roma uygarlığı mühendislik-mimarlık alanında oldukça yaratıcı ve yenilikçi iksen bilimsel alanda aynı atılım neden yapamamıştır.

Savaşlar, fetihler, yönetim, siyasi ve romalılaştırma öncellik. Mimarlık ve mühendislik görkem ve ihtişam gösteriyor; görkem, ihtişam, büyüklük, pratik yaşam.

German kabileleri Roma sınırlarına neden baskı uyguluyordu, daha önce baş ettiği barbarlar ile bu dönemde Roma neden başa çıkamıyor?

iç çalkantılar: enflasyon, siyasal krizler, askeri problemler, imparatorların değişimleri

Roma'nın pagan dünyasında İsa'nın mesajı neydi, neden Romalılara cazip gelmiştir? Özellikle hangi kesim bu davete ilgi göstermiştir? Neden?

Pagan dininde öbür dünyayla ilgili net bir fikirleri yok. Hristiyanlık öbür dünyanın kapılarını herkese açtığı için fazlasıyla ilgi görüyor. Mülk, güç ve kibir yok. Eşitlikçi. Sade munzevi yaşam. Öbür dünyada yaşam.

Hristiyanlık, Yahudilikten nasıl ayrılmıştır?

"Tanrı'nın Oğlu", dirilip cennette olması, günahlar için can vermesi İsa'nın

Roma siyasal dönemler

Krallık --> Cumhuriyet --> İmparatorluk

Roma'nın hristiyanlığa bu kadar karşı olmasının nedeni?

Hristiyanlık Roma'daki sınıfsal farklılığı, dinsel yapıyı ve toplumun bağlı olduğu siyasi yapıyı bozabilir

Theodosius 380

Roma'nın resmi dini hristiyanlık

Konstantin 313 Milano Fermanı

artık hristiyanlık serbest

Roma'da vatandaşlık

erkek toprak sahipleri

Roma'da yaşayanlar

Köleler/Patriciler/Plebler

Plebler

sıradan halk

Patrici

Roma'nın kurucu/soylu ailelerinden geliyor

Patrici ve Plebler

İkisi de vatandaş fakat bu iki farklı sınıf sürekli tartışma hâlindeler

Senato

Krallık dönemi kurulmuştur, meclis. aristokrasiden oluşuyor. Patricilerden oluşuyor fakat sonradan az da olsa Plebler de giriyor.

Roma imparatorluğa nasıl geçmiştir

Julius Sezar seçildikten sonra haklarını devretmiyor

9.bölüm (Roma) Askeri

Lejyonlar, pön savaşlarında donanma

9.bölüm (Roma) Siyasi

Krallıktan cumhuriyete oradan da imparatorluğa geçiş, Senato ve konsüller, MS 250 sonrası barbar akınlarıyla Roma'nın zayıflaması, Roma'nın fethettiği yerler, Bir başkent var (Konstantin)

9.bölüm (Roma) Toplumsal

Vatandaşlık, patrici/pleb çatışması, hristiyanların zulme uğraması, köleliğin kurumsallaşması, yahudilikte eril tanırdan dolayı kadının geri planda kalması(soy kadından ilerliyor)

9.bölüm (Roma) Ekonomik

Pax Roma canlanan ticaret, Akdeniz ticaretin canlanması

9.bölüm (Roma) Kültürel

Takvim, pax roma bilgi alışverişi, mühendislik/mimarlık faaliyetleri, hristiyanlığın benimsenmesi, doğunun yunanca batının latince konuşması

Roman Yunan ASTEK Benzerlik Askeri

Uzun Mızraklar, donanma, düzenli ordular

Roman Yunan ASTEK Farklılık Askeri

Yunanda Falanks-Hoplit, Romada Lejyonlar

Roman Yunan ASTEK Benzerlik Siyasi

Aristokratik halk meclisi (sınırlı demokrasi)

Roman Yunan ASTEK Farklılık Siyasi

Yunanda Şehir devletleri, polisler, meclis-eklisyon, kolonicilik, Roma'da merkezi imparatorluk, senato, roma yaymacılığı

Roman Yunan ASTEK Benzerlik Toplumsal

kölelik, vatandaşlık-sınıf-barbar uygar farkı

Roman Yunan ASTEK Farkılık Toplumsal

Roma'da Patrici/Pleb ve Hristiyanlığın az da olsa kadını daha ileriye çekmesi

Roman Yunan ASTEK Benzerlik Ekonomik

Deniz ticareti, köleci üretim tarzı

Roman Yunan ASTEK Farklılık Ekonomik

Yunanda kolonicilik ve Akdenizde kısıtlı hakimiyet, Romada Pax-Romana ticareti

Roman Yunan ASTEK Benzerlik Kültürel

Paganizm-tanrısal ortaklık ve olimpiyatlar

Roman Yunan ASTEK Farklılık Kültürel

Yunanda felsefe ve bilimsel gelişme. Roma'da pax romanın bilgi alışverişi, mimarlık mühendislik