Latijn CE 2023 woorden A t/m F

a/ab + abl

1 van ... uit, vanuit, van ... af, vanaf 2 door (bij het passivum)

ab-eo, ire, ii, itum

weggaan

ab-sum, abesse, afui, afuturus

afwezig zijn, ontbreken

ac

en, en ook

ac-cedo, cedere, cessi, cessum

naderen, erbij komen

ac-cipio, cipere, cepi, ceptum

1 ontvangen 2 vernemen, begrijpen

acer (acris, acre), acris

scherp, spits

acies, ei f

slaglinie, slagveld

ad + acc.

naar; tot, bij

ad-do, dere, didi, ditum

toevoegen

ad-duco, ducere, duxi, ductum

1 ergens heenbrengen 2 ertoe brengen

ad-eo, ire, ii, tum

gaan naar, zich wenden tot

ad-hibeo, hibere, hibui, hibitum

aanwenden, ebij halen

adhuc

tot nu toe, nog (steeds)

ad-icio, icere, ieci, iectum

toevoegen

ad-imo, imere, emi, emptum

van iemand (dat.) wegnemen, aan iemand (dat.) ontnemen

aditus, us m

toegang

ad-moveo, movere, movi, motum

1 erbij brengen 2 doen naderen

ad-sum, adesse, adui

aanwezig zijn

ad-venio, venire, veni, ventum

aankomen

adversus

1 gekeerd naar, tegenover(staand) 2 vijandelijk

aequalis, is

gelijk, even oud

aequor, oris n

zee(vlak)

aequus

1 vlak, gelijk 2 rechtvaardig

aer, aeris m

lucht

aes, aeris n

1 erts, koper, brons 2 geld

aestus, us m

1 hitte 2 branding, stroming, getij

aetas, atis f

tijd, leeftijd

ager, agri

1 akker, land, veld 2 gebied

agito, agitare

1aandrijven, opjagen 2 overwegen

agmen, inis n

leger op mars, colonne

ago, agere, egi, actum

doen, handelen, onderhandelen

aio

zeg ik

aliquis (aliquid) subst.

iemand, its

aliter adv.

anders

alius (alis, aliud), gen. alterius, dat. alii

(een) ander

alo, alere, alui, altum

voeden, grootbrengen

alter (altera, alterum)

de een / andere (van twee)

altus

hoog, diep

amicus

vreind, bevriend

a-mitto, amittere, amisi, amissum

verliezen, opgeven

amnis, is m

rivier

amo, amare

houden van, liefhebben, verliefd zijn

amor, oris

liefde

amplus

1 ruim, groot 2 belangrijk

an

of (soms)

anima

adem, leven, ziel

animus

1 geest, ziel, hart 2 moed

annus

jaar

ante + acc. / adv.

voor / tevoren, vroeger

antiquus

oud, ouderwets

anxius

angstig, onrustig

ap-pello, pellare

aanspreken, noemen

aptus

passend, geschikt

aqua

water

ara

altaar

arbor, oris f

boom

arceo, arcere, arcui

afweren; (+ abl. afhouden van)

ardeo, ardere, arsi, arsurus

in brand staan

arduus

steil, moeilijk

arma, ormu n pl

1 wapens 2 gereedschappen

armo, armare

bewapenen, uitrusten

ars, artis f

1 kunst, kunstvaardigheid 2 wetenschap

at

Maar, echter, daarentegen

ater

zwart, donker

auctor, oris m

initiatiefnemer, maker, schrijver

audax, acis

1 moedig 2 overmoedig

audio, audire, audivi, aditum

horen, vernemen

au-fero, auferre, abstuli, ablatum

wegnemen, roven

augeo, augere, auxi, auctum

vermeerderen, vergroten

aura

briesje, wind

auris, is f

oor

aurora

dageraad

aut

of

autem

echter

beatus

gelukkig, welvarend

bene adv.

goed

bonus

goed

bracchium

(onder)arm

brevis, is

kort (van plaats en van tijd)

cado, cadere, cecidi, casurus

vallen

caedes, is f

moord, bloedbad

caelestis, is

hemels

caelum

hemel, weer klimaat

canis, is m f

hond

canto, cantare

zingen

capio, capere, cepi, captum

nemen, grijpen

caput, pitis n

hoofd, kop

careo carere, carui + abl.

niet hebben; missen, ontberen

carmen, inis n

lied, gedicht, toverspreuk

carus

1 lief, dierbaar 2 duur, kostbaar

casus, us m

val, toeval, ongeluk

causa

1 oorzaak, reden 2 (rechts)zaak

cerno, cernere, crevi, cretum

zien, onderscheiden

certe adv.

zeker, stellig

certus

zeker, duidelijk

cingo, cingere, cinxi, cinctum

1 omgorden 2 omgeven, insluiten

clades, is f

1 nederlaag, verlies 2 onheil 3 schade

clamo, clamare

schreeuwen, roepen

clamor, oris m

geschreeuw

clarus

1 helder, luid 2 beroemd

claudo, claudere, clausi, clausum

sluiten, opsluiten, afsluiten

co-eo, coire

samenkomen

co-gnosco, gnoscere, gnovi, gnitum

leren kennen, vernemen; herkennen

cogo, cogere, coegi, coactum

1 bijeenbrengen 2 dwingen

col-ligo, ligere, legi, lectum

1 verzamelen 2 concluderen

color, oris m

kleur

comes, itis m f

metgezel, begeleider

communis, is

gemeenschappelijk, algemeen

com-pleo, plere, plevi, pletum

vullen

con-cipio, cipere, cepi, ceptum

opnemen, ontvangen, waarnemen

con-fero, conferre, contuli, collatum

1 bijeenbrengen, bijeendragen 2 vergelijken

con-fiteor, fiteri, fessus sum

bekennen

coniugium

huwelijk

coniunx, iugis m f

echtgenoot, echtgenote

conor, conari

proberen

conscius

(+gen.) op de hoogte, zich bewust van subst.: medeplichtige, vertrouweling

con-sequor, sequi, secutus sum

1 (onmiddellijk) volgen 2 bereiken, verkrijgen 3 (met het verstand) volgen, begrijpen

con-sisto, sistere, stiti

gaan staan, halt houden

con-sumo, sumere, sumpsi, sumptum

verbruiken, besteden

contentus

tevreden

con-tineo, tinere, tinui, tentum

vasthouden, omvatten

con-tingo, tingere, tigi, tactum

1 aanraken 2 (+dat.) ten deel vallen

contra + acc. / adv.

tegen, tegenover / ertegenover, daarentegen

con-venio, venire, veni, ventum

samenkomen, zich verenigen

copia

voorraad, overvloed

corpus, oris n

1 lichaam, lijf 2 lijk

credo, credere, credidi, creditum

1 geloven (+ dat.) 2 toevertrouwen

cresco, crescere, crevi, cretum

groeien

crimen, inis n

1 beschuldiging 2 misdaad, vergrijp 3 schuld

cruor, oris m

1 bloed 2 moord

culpa

schuld

cum voegwoord + ind. voegwoord + coni. voorzetsel + abl.

toen (plotseling), (telkens) wanneer, terwijl toen, omdat, hoewel, terwijl (samen) met, in gezelschap van

cupio, cupere, cupivi, cupitum

wensen, verlangen, begeren

cura

zorg, verzorging

curro, currere, cucurri, cursum

rennen, lopen

cursus, us m

loop, koers, richting

custos, odis m f

bewaker, cipier

damno, damnare

veroordelen

de + abl.

1 van, vanuit, van ... af 2 over, betreffend 3 (van afstamming) van

dea

godin

debeo, debere, debui, debitum

1 moeten 2 verschuldigd zijn

decimus

tiende

de-cipio, cipere, cepi, ceptum

bedreigen, beetnemen

de-fero, ferre, tuli latum

1 melden, berichten 2 aanklagen

de-ficio, ficere, feci, fectum

1 opraken, afnemen, bezwijken 2 ontrouw worden